Andranik Ozanian, commonly known as Andranik (Armenian: Անդրանիկ; 25 February 1865 – 31 August 1927) was an Armenian military commander and statesman, the best known fedayi and a key figure of the Armenian national liberation movement. He became active in an armed struggle against the Ottoman government and Kurdish irregulars in the late 1880s. He joined the Armenian Revolutionary Federation (Dashnaktustyun) party and, along with other fedayi (militias), sought to defend the Armenian peasantry living in their ancestral homeland, an area known as Turkish (or Western) Armenia—at the time part of the Ottoman Empire. His revolutionary activities ceased and he left the Ottoman Empire after the unsuccessful uprising in Sasun in 1904. In 1907, Andranik left Dashnaktustyun because he disapproved of its cooperation with the Young Turks, a party which years later perpetrated the Armenian Genocide. Between 1912 and 1913, together with Garegin Nzhdeh, Andranik led a few hundred Armenian volunteers within the Bulgarian army against the Ottomans during the First Balkan War.

From the early stages of World War I, Andranik commanded the first Armenian volunteer battalion and led them within the Russian Imperial army against the Ottoman Empire. After the Revolution of 1917, the Russian army retreated and left the Armenian irregulars outnumbered against the Turks. Andranik led the defense of Erzurum in early 1918, but was forced to retreat eastward. By May 1918, Turkish forces stood near Yerevan—the future Armenian capital. The Dashnak-dominated Armenian National Council declared the independence of Armenia and signed the Treaty of Batum with the Ottoman Empire, by which Armenia gave up its rights to Western Armenia. Andranik never accepted the existence of the First Republic of Armenia because it included only a small part of the area many Armenians hoped to make independent. Andranik, independently from the Republic of Armenia, fought in Zangezur against the Azerbaijani and Turkish armies and helped to keep it within Armenia.

Andranik left Armenia in 1919 due to disagreements with the Armenian government and spent his last years of life in Europe and the United States seeking relief for Armenian refugees. He settled in Fresno, California in 1922 and died five years later in 1927. Andranik is greatly admired as a national hero by Armenians; numerous statues of him have been erected in several countries. Streets and squares were named after Andranik, and songs, poems and novels have been written about him, making him a legendary figure in Armenian culture

Անդրանիկ Թորոսի Օզանյան կամ Զորավար Անդրանիկ, Անդրանիկ Փաշա (Փետրվարի 25, 1865 - Օգոստոսի 31, 1927), հայ զորահրամանատար, պետական գործիչ ֆիդայապետ (հայդուկապետ)։ Առանձնակի դեր է խաղացել Հայ ազատագրական շարժման գործում։ 1892 թվականին անդամագրվել է Հայ Յեղափոխական Դաշնակցություն կուսակցությանը, այլ ֆիդայիների հետ մասնակցել է իր հայրենի երկրի բնակավայրերի պաշպանությանը։ Անդրանիկն առաջին անգամ անցնում է Սասուն, բայց 1896 թ. մեկնում է արտասահման։ 1897 թ. Վազգեն Տերոյանի խմբի կազմում Անդրանիկը երկրորդ անգամ է մտնում Արևմտյան Հայստան, ուր մնում է մինչև 1904 թվականին։ 1912-1913 Գարեգին Նժդեհի հետ միասին Անդրանիկի գլխավորությամբ հայ կամավորներից կազմակերպվում է վաշտ, որը մտնում է բուլղարական բանակի աշխարհազորի կազմում և մարտնչում Օսմանյան կայսրության բանակի դեմ։ Բուլղարական հրամանատարությունը բարձր գնահատեց հայկական վաշտի մասնակցությունը Առաջին Բալկանյան պատերազմին։.