Wydano przy współpracy Towarzystwa Przyjaciół Łodzi.
Pierwsze wzmianki o Łodzi pochodzą z 1332 roku. W lipcu 1423 roku - król Władysław Jagiełło nadał jej przywilej lokacyjny. W tym okresie Łódź otrzymała 28-łanowy obszar. Podstawą egzystencji jej mieszkańców było rolnictwo.
Ten okres jej dziejów określany jest nazwą okresu „Łodzi rolniczej”. W połowie XVI w. miasteczko liczyło 650-800 mieszkańców.
Z początkiem XIX wieku rozpoczyna się okres prosperity miasta. Przybywają nowi mieszkańcy, rzemieślnicy i kupcy, ożywiają się targi i jarmarki.
Dzieje wielkiej kariery Łodzi rozpoczęły się dopiero w I połowie XIX wieku. Zniesiono granicę celną między Królestwem a Rosją. Powstał krajowy przemysł włókienniczy, w którym Łódź wyniesiona została do rangi wiodącego ośrodka polskiego przemysłu tekstylnego.
Twórcą i patronem nowoczesnej Łodzi był Rajmund Rembieliński. Dzięki jego staraniom Łódź zaliczono w 1820 roku do tzw. miast fabrycznych. Pierwsi osadnicy przybyli do miasta w roku 1822 - w ciągu 8 lat było już ponad tysiąc rękodzielniczych rodzin. One to dały początek rozwojowi przemysłu włókienniczego w mieście. Pierwsza łódzka osada włókiennicza - „Sukiennicze Nowe Miasto” powstało w 1823 roku - rok ten uważany jest za początek „Łodzi przemysłowej”.
Łódź staje się „Ziemią Obiecaną” dla tysięcy rzesz biedoty wiejskiej i małomiasteczkowej. Z wioski zagubionej wśród wierzbowej łozy, z bagien i torfowisk zaczęło się wyłaniać miasto.
Od narodzin do rozkwitu Łodzi przemysłowej minęło zaledwie pół wieku. Już w roku 1825 w miescie uruchomiono pierwszą przędzalnię bawełny wybudowaną przez przybyłego z Saksonii Kristiana Fryderyka Wendischa.
W roku 1839 w fabryce L. Geyera zainstalowano pierwszą w polskim przemyśle bawełnianym maszynę parową. W fabryce K. Scheiblera w 1855 r. uruchomiono mechaniczną przędzalnię.
Spis treści:
I. Tam gdzie szumiała puszcza…
1. Pierwsze wiadomości o Łodzi
2. Immunitet dla „ziemi poświęconej Bogu”
3. Jak urządzano wieś Łódź na prawie średzkim
4. Rozwój wsi
II. Oppidum Lodzia
1. Miasto poczęte z wyrachowania
2. Akt narodzin miasta
3. Życie miejskie
4. Obszar i ulice
5. Młyny łódzkie
6. Krótki okres rozkwitu
7. Klęski
8. Upadek miasta
III. Pod zaborem pruskim
1. Miasto w ostatnich latach Rzeczypospolitej
2. Po drugim rozbiorze kraju
3. Zachwianie przywilejów Łodzi
4. Trzynaście lat rządów pruskich
IV. W przededniu kariery
1. W dobie Księstwa Warszawskiego
2. Łódzka Gwardia Narodowa
3. Pierwsze zarysy okręgu włókienniczego
V. Łęczyca. Zgierz czy Łódź?
1. Organizowanie przemysłu w Królestwie Polskim
2. Organizatorzy
3. Łódź w roku 1820
4. Przykład Ozorkowa i Aleksandrowa
5. Zaprowadzenie fabryk sukienniczych
VI. „Obrałem był miasto Łódź…”
1. Początki osadnictwa przemysłowego w Łodzi
2. Nowa dzielnica — osada sukienników
3. Pierwsi sukiennicy i ich kłopoty
4. Łódka — dzielnica prządków i tkaczy płótna
5. Łódź oglądana oczami Staszica w roku 1825
VII. Trudne początki
1. Perspektywy rozwoju
2. Pierwszy odcinek drogi — chałupnictwo
3. Osiedlanie się tkaczy lniarsko-bawełnianych
4. Prządkowie lnu
5. Próby ratowania przemysłu lniarskiego
VIII — Pierwsi przemysłowcy
1. Przygotowania
2. Nieudane próby ze „znaczniejszymi przedsiębiorcami”
3. Pierwsze bankructwo
4. Wreszcie właściwi
IX. Po sześciu latach
1. Wymowa liczb
2. Ratusz i kłopotliwy zegar
3. Zabudowa i charakter dzielnic miasta
4. Ulice i stan sanitarny
5. Kto był twórcą Łodzi przemysłowej
X. Osadnicy wobec powstania listopadowego
1. Łódź w czasie powstania listopadowego
2. Elita łódzkich przemysłowców staje po stronie rosyjskiej
XI. Pierwszy milioner
1. Przemysł łódzki po upadku powstania
2. Ludwik Geyer — potentat bawełniany
3. Pierwszy komin fabryczny w Łodzi
4. Protesty tkaczy ręcznych przeciwko mechanizacji
5. Tajemnica miliona geyerowskiego
XII. Lata przełomu
1. Łódź przemysłowa w roku 1840
2. Wielki awans
3. Kryzysy
4. Żydzi w przemyśle łódzkim
XIII. Nowe fortuny
1. Nowe kominy fabryczne
2. Zmierzch rękodzielnictwa
3. Miejsce Łodzi w ogólnokrajowym przemyśle włókienniczym
XIV. Kształtuje się oblicze miasta
1. Łódź w roku 1860
2. Zajęcia mieszkańców Łodzi
3. Pierwsze konflikty narodowościowe
4. Sylwetki działaczy
5. Oświata.
Henryk Dinter - Dzieje wielkiej kariery - Lodz 1332-1860 - Lodz Wydawnictwo Lodzkie 1965 - autograf autora